Hộp số tự động là cái tên không còn xa lạ với anh em làm nghề sửa chữa ô tô. Ngay cả những người không phải là thợ sửa chữa ô tô cũng sẽ có đôi lần tìm hiểu về hộp số tự động. Vậy hộp số tự động là gì? Nó được phân loại như thế nào? Cùng trung tâm VATC tìm hiểu chi tiết cách phân loại hộp số tự động phổ biến qua bài viết sau đây.
1. Hộp số tự động là gì?
Hộp số tự động là một thành phần quan trọng trong hệ thống truyền động của ô tô, nhưng hoạt động khác biệt so với hộp số sàn vì nó không yêu cầu sự can thiệp của lái xe để chuyển động giữa các bậc số.
Là loại hộp số tự động chuyển số êm hơn và chuyển số theo các điều kiện lái như phụ thuộc vào tốc độ xe và mức bàn đạp ga. Giúp người lái xe dễ dàng điều khiển trong quá trình lái xe mà không cần phải tự sang số như hộp số sàn.
Tuy nhiên, hộp số tự động sẽ có cấu tạo phức tạp, khó sửa chữa và giá thành cao hơn hộp số thường.
2. Các yếu tố kỹ thuật bên trong hộp số tự động
2.1. Hệ thống thủy lực
- Biến mô (Torque converter): Thay vì cô lập cơ khí như hộp số sàn, hộp số tự động sử dụng biến mô để truyền động lực từ động cơ đến hộp số mà không cần ly hợp cơ khí. Biến mô cũng giúp tăng mô-men xoắn khi xe đang ở chế độ khởi động.
- Bộ truyền động tự động (Epicyclic gear set): Bộ truyền động tự động thường sử dụng bộ truyền động dạng vòng tròn (epicyclic gear set) để chuyển động giữa các bậc số và tạo ra các tỷ số khác nhau. Nó bao gồm bánh răng chủ, bánh răng trục và bánh răng trung tâm.
2.2. Hệ thống điều khiển điện tử
Vi xử lý điện tử (ECU): Hộp số tự động thường đi kèm với một hệ thống điều khiển điện tử để quản lý và kiểm soát quá trình chuyển số. ECU sử dụng các cảm biến như cảm biến tốc độ, cảm biến áp suất, và cảm biến ga để đưa ra quyết định chính xác về lúc nào nên chuyển số.
2.3. Hệ thống ly hợp thủy lực hoặc điện tử
Ly hợp thủy lực hoặc điện tử: Thay vì sử dụng cơ cấu ly hợp cơ khí như hộp số sàn, hộp số tự động thường có ly hợp thủy lực hoặc điện tử để điều khiển việc chuyển động giữa các bậc số mà không cần sự can thiệp của lái xe.
2.4. Hệ thống làm mát dầu hộp số
Bộ làm mát dầu hộp số: Để duy trì nhiệt độ ổn định và bảo vệ các bộ phận bên trong hộp số khỏi nhiệt độ cao, hệ thống này thường sử dụng bộ làm mát dầu để tản nhiệt dầu hộp số.
2.5. Bộ điều khiển tốc độ (Cruise control)
Hệ thống kiểm soát tốc độ hộp số tự động: Một số hộp số tự động đi kèm với hệ thống kiểm soát tốc độ hộp số tự động, cho phép lái xe thiết lập và duy trì một tốc độ nhất định mà không cần can thiệp.
2.6. Các cảm biến và công nghệ khác
- Cảm biến đỗ xe: Hỗ trợ lái xe trong quá trình đỗ xe bằng cách cảnh báo hoặc tự động chuyển động khi cảm biến phát hiện vật cản.
- Hệ thống trợ lực lái: Một số hộp số tự động kết hợp với hệ thống trợ lực lái để cung cấp trải nghiệm lái xe nhẹ nhàng và thuận lợi hơn.
Tất cả những yếu tố nói trên cùng nhau tạo nên hệ thống hộp số tự động, mang lại sự thoải mái và tiện lợi cho lái xe trong việc chuyển động giữa các bậc số mà không cần can thiệp trực tiếp từ lái xe.
Đừng bỏ qua: Khóa học sửa chữa hộp số tự động nâng cao tại VATC
3. Phân loại hộp số tự động ô tô phổ biến nhất hiện nay
Để phân loại hộp số tự động, người ta thường phân chia theo 2 cách, đó là: cách thức điều khiển và cách thức dẫn động. Ngoài ra, một số nơi phân loại hộp số theo tỷ số truyền và cấp số truyền.
3.1. Phân loại hộp số tự động theo cách thức điều khiển
Hộp số tự động phân loại theo cách thức điều khiển có thể chia thành hai loại, chúng khác nhau về hệ thống sử dụng để điều khiển chuyển số và thời điểm khóa biến mô.
- Loại điều khiển thuần thủy lực: điều khiển hoàn toàn bằng thuỷ lực nó chỉ sử dụng hệ thống thủy lực để điều khiển.
- Loại điều khiển bằng điện tử: ECU sẽ lưu trữ dữ liệu chế độ chuyển số và khóa biến mô để điều khiển chuyển số. Loại điều khiển điện bao gồm cả chức năng chẩn đoán và dự phòng ngoài chức năng điều khiển chuyển số và thời điểm khóa biến mô.
Các bộ phận truyền lực của hộp số tự động điều khiển thủy lực và ECT về cơ bản là giống nhau, nhưng phương pháp điều khiển sang số rất khác nhau.
3.2. Phân loại hộp số theo kiểu dẫn động
Hộp số tự động có thể phân loại dựa vào kiểu truyền động của xe. Đó là các hộp số được sử dụng trong nhiều loại xe như cầu trước, cầu sau, cầu trước và cầu sau… Các hộp số được phân loại theo kiểu dẫn động như sau:
- Dẫn động FF: động cơ phía trước và dẫn động cầu trước.
Đối với hộp số tự động dành cho xe loại FF (động cơ phía trước và dẫn động cầu trước) thì sẽ được bố trí nằm ngang và thường được gọi với tên “Hộp số ngang”. Hộp số loại này được thiết kế gọn nhẹ hơn so với loại được lắp trên xe FR (động cơ phía trước và dẫn động cầu sau). Loại hộp số này có thêm một dẫn động cuối cùng là vi sai được lắp bên trong của hộp số.
- Dẫn động FR: động cơ phía trước và dẫn động cầu sau.
Đối với hộp số tự động dành cho xe loại FR thì sẽ được bố trí nằm dọc và thường được gọi với tên “Hộp số dọc”. Loại hộp số này có có bộ dẫn động cuối cùng lắp rời ở bên ngoài hộp số. Bộ truyền động cuối cùng gồm một cặp bánh răng giảm tốc (bánh răng dẫn và bánh răng bị dẫn, và các bánh răng visai).
- Dẫn động 4WD/AWD: động cơ phía trước và dẫn động 2 cầu.
4. Một vài cách phân loại hộp số tự động khác
4.1. Phân loại theo tỉ số truyền
Đối với hộp số phân loại theo tỉ số truyền, thường được chia nhỏ thêm là hộp số tự động vô cấp và hộp số tự động có cấp.
- Hộp số tự động vô cấp: Là loại hộp số có khả năng thay đổi tự động liên tục tỉ số truyền nhờ sự thay đổi bán kính quay của các puly.
- Hộp số tự động có cấp: Khác với hộp số vô cấp, hộp số tự động có cấp cho phép thay đổi tỷ số truyền theo các cấp số nhờ các bộ truyền bánh răng.
4.2. Phân loại theo cấp số truyền
Hộp số tự động theo cấp số truyền được dùng rất phổ biến. Hiện nay thông dụng nhất là loại 4.5.6 cấp số. Có một số loại xe còn được trang bị hộp số tự động 8 hoặc 10 cấp.
Bài viết trên của trung tâm dạy nghề sửa chữa ô tô VATC đã mang đến cho các anh em những thông tin chi tiết về hộp số tự động, kết cấu của hệ thống hộp số tự động cũng như các loại phổ biến nhất hiện nay. Hy vọng anh em đã có những kiến thức bổ ích cho mình.
Theo dõi trang web của VATC để luôn cập nhập nhiều kiến thức hay trong ngành ô tô. Và nếu bạn đang còn thắc mắc, vui lòng liên hệ theo số dưới đây để được tư vấn hoàn toàn miễn phí nhé!
Xem thêm: Hộp số sàn trên xe ô tô: Tìm hiểu cơ bản những điều cần biết
Trung Tâm Huấn Luyện Kỹ Thuật Ô Tô Việt Nam – VATC
- Địa chỉ: Số 4-6, Đường số 4, Phường Hiệp Bình Phước, Thành Phố Thủ Đức, Thành phố Hồ Chí Minh
- Điện thoại: 0945711717
- Email: info@oto.edu.vn
