Hộp số tự động bị quá nhiệt là một trong những sự cố nghiêm trọng có thể dẫn đến hư hỏng nặng và tốn kém chi phí sửa chữa. Nguyên nhân có thể xuất phát từ dầu hộp số kém chất lượng, hệ thống làm mát gặp vấn đề hoặc tải trọng vận hành quá lớn. Bài viết sẽ giúp bạn nhận biết các dấu hiệu cảnh báo, phân tích nguyên nhân và hướng dẫn cách khắc phục để duy trì hiệu suất và tuổi thọ của hộp số.
1. Tổng quan
Hộp số tự động hoạt động dựa trên áp suất dầu và nhiệt độ làm việc ổn định. Nhiệt độ chiếm gần như 90% tổng số hỏng hóc của hộp số tự động.
Khi nhiệt độ vượt quá giới hạn cho phép (thường > 113°C), sẽ xảy ra hiện tượng quá nhiệt, gây hư hỏng nhanh chóng đến các chi tiết bên trong như:
- Đĩa ma sát.
- Các chi tiết cơ khí (bạc đạn, phanh dải, bánh răng hành tinh,…).
- Dầu hộp số.
- Sin phớt cao su làm kín bên trong hộp số.
- Mạch điều khiển thủy lực.
2. Dấu hiệu hộp số quá nhiệt
Dầu này chứa các chất phụ gia hóa học giúp bôi trơn và tạo áp lực để chuyển số, nhưng chức năng chính của nó là tản nhiệt. Các bánh răng quay, lò xo giãn nở và tua-bin quay tạo ra ma sát khi chúng chuyển động.
Sự ma sát này tạo ra rất nhiều nhiệt, có thể gây ra nứt gãy và các dạng hư hỏng khác cho các bộ phận bên trong nếu không được xử lý nhanh chóng.
Vì lý do này, dầu được thiết kế để hấp thụ nhiệt khi nó chảy qua các bộ phận chuyển động. Sau đó, dầu dẫn nhiệt từ hộp số đến bộ tản nhiệt, nơi chất lỏng nóng được đẩy qua một buồng làm mát đặc biệt sử dụng các cánh tản nhiệt bằng nhôm để tản nhiệt.
Khi không khí lưu thông qua bộ tản nhiệt, nhiệt sẽ được loại bỏ và chất lỏng làm mát sau đó được dẫn trở lại hộp số để tiếp tục chu trình làm mát. Nếu bộ tản nhiệt không thể loại bỏ và đẩy nhiệt qua bộ làm mát hộp số theo tiêu chuẩn đủ nhanh, hộp số sẽ quá nhiệt và bắt đầu hư hỏng.
Vì dầu hộp số có chức năng làm mát hộp số nên nếu không có đủ dầu, hộp số có thể bị quá nhiệt rất nhanh.
Dấu hiệu của hộp số quá nhiệt bao gồm chuyển số chậm hoặc không ổn định, trượt số, mất công suất, bốc khói và/hoặc có mùi khét. Nếu điều này xảy ra, hãy dừng xe ngay lập tức và để hộp số nguội lại. Nhiệt độ trên 113°C có thể gây hư hỏng nghiêm trọng bên trong, vì vậy bạn không nên tiếp tục lái xe.
Hư hỏng do nhiệt truyền
- 220°F = 104°C – các lớp cháy sáng bóng bắt đầu hình thành trên các bề mặt chi tiết kim loại
- 240°F = 115°C – các miếng đệm bắt đầu cứng lại
- 260°F = 126°C – bộ ly hợp và phanh dải hộp số bị trượt
- 295°F = 146°C – gọi xe cứu hộ
3. Đèn cảnh báo trên màn hình taplo
Trong quá trình hoạt động, cảm biến nhiệt độ phát hiện nhiệt độ bên trong hộp số quá cao vượt ngưỡng an toàn. Cảm biến nhiệt độ gửi tín hiệu về hộp điều khiển và hộp điều khiển sẽ báo hiệu cho người lái biết xe có vấn đề cần kiểm tra dựa trên các đèn báo hiệu trên màn hình taplo.
Biểu tượng hộp số có dấu chấm than cho biết có vấn đề ở hệ thống truyền động, bao gồm mức dầu truyền động thấp, hộp số quá nóng hoặc có vấn đề ở mô-đun điều khiển hộp số.
Biểu tượng hộp số kèm nhiệt kế cho biết hộp số đang quá nóng. Điều này có thể do thiếu dầu hộp số, tải nặng hoặc kéo xe, hoặc hệ thống làm mát bị trục trặc. Khi đèn cảnh báo này bật sáng, hãy tấp xe vào lề đường và để hộp số nguội bớt.
Đèn này không có trên tất cả các loại ô tô. Thay vào đó, đèn kiểm tra động cơ sẽ cảnh báo bạn về các vấn đề liên quan đến hộp số.
Trong hầu hết các trường hợp, màu sắc biểu tượng sẽ cho bạn biết mức độ nghiêm trọng.
Đèn báo hộp số màu đỏ nghiêm trọng hơn. Bạn cần phải tấp xe vào lề và kiểm tra ngay lập tức.
Đối với đèn vàng, bạn có thể tiếp tục lái xe ở tốc độ vừa phải nhưng hãy cố gắng kiểm tra nguyên nhân càng sớm càng tốt để tránh hư hỏng thêm.
Một số hãng xe như Nissan, Infiniti hoặc Mazda sử dụng đèn AT hoặc đèn Kiểm tra AT . Đèn này bật sáng khi máy tính trên xe phát hiện sự cố với hệ thống truyền động. Bạn nên kiểm tra càng sớm càng tốt.
4. Chuyển số giật, trễ hoặc trượt số
Quá trình chuyển số dựa vào việc ăn khớp các bộ phanh ly hợp với nhau nhờ áp suất thuỷ lực.
Hộp số bị quá nhiệt sẽ làm ảnh hưởng đến các bộ sin phớt làm kín bên trong như nứt, rách, chai,… làm hở áp và không thể chấp hành lên các bộ phanh ly hợp đúng như mong đợi. Việc chấp hành trễ sẽ làm cho các đĩa ma sát bên trong các bộ phanh ly hợp không bắt chặt với nhau dẫn tới việc soa bố gây ra cháy và trượt.
5. Mùi khét trong dầu hộp số
Nếu dầu có màu đỏ sẫm/nâu đỏ, có mùi khét dễ nhận thấy, trông rất loãng/lỏng và/hoặc bạn có thể thấy các hạt kim loại nhỏ trong đó, thì cần phải thay dầu (cùng với bộ lọc hộp số) để tránh hư hỏng.
Nếu bạn thấy các hạt kim loại lớn, mùi khét nồng nặc và/hoặc chất lỏng màu đen, thì có thể đã xảy ra hư hỏng bên trong.
6. Nguyên nhân gây quá nhiệt
- Thiếu dầu hộp số là nguyên nhân không đủ dầu để bôi trơn và làm mát.
- Dầu hộp số bẩn, cũ hoặc sai loại gây giảm khả năng bôi trơn và tang ma sát.
- Bộ giải nhiệt dầu bị tắc hoặc hỏng làm cho dầu không giải nhiệt được gây tích tụ nhiệt bên trong hộp số.
- Thường xuyên lái xe ở số thấp hoặc kéo tải nặng làm sinh nhiệt lớn bên trong biến mô và các bộ phanh ly hợp.
- Cảm biến nhiệt độ dầu hộp số hỏng khiến hộp điều khiển không điều khiển làm mát đúng cách.
- Lỗi khóa biến mô không hoạt động gây ra sinh nhiệt cao.
- Van thông hơi hộp số tắc nghẽn cũng là một trong các tác nhân gây quá nhiệt hộp số.
7. Cách kiểm tra
Bước 1: Kiểm tra dầu ATF
- Mức dầu (khi xe nổ không tải ở chế độ P/N).
- Nếu mức chất lỏng giảm xuống dưới mức “Min”, đã đến lúc phải đổ thêm dầu.
- Nếu mực nước vượt quá mức “Tối đa”, bạn sẽ cần phải xả bớt dầu ra khỏi hộp số.
- Mực chất lỏng phải nằm giữa vạch “Min” và “Max”.
- Màu sắc: nếu đen, sẫm, có mùi khét thì nên thay.
- Loại dầu đúng tiêu chuẩn (DEXRON, ATF WS, …)
Bước 2: Kiểm tra hệ thống làm mát
- Kiểm tra rò rỉ các bộ phận giải nhiệt. Nếu phát hiện rò rỉ cần phải thay mới.
- Kiểm tra tắc nghẽn các đường ống dẫn và van thông hơi hộp số.
Bước 3: Kiểm tra ECU và cảm biến
- Sử dụng máy chẩn đoán để đọc lỗi, xoá lỗi và xem data của cảm biến nhiệt độ hiển trị trên máy chẩn đoán.
- Các mã lỗi liên quan đến cảm biến nhiệt độ như P0711-P0713 và P0218.
Bước 4: Thử áp suất đường dầu hộp số
- Nếu áp suất thấp các nguyên nhân chính gây ra có thể do hỏng bơm, tắc lọc dầu, hở bên trong các van điều khiển.
8. Biện pháp phòng tránh quá nhiệt
Kiểm tra dầu hộp số thường xuyên
Kiểm tra ít nhất mỗi tháng 1 lần để phát hiện các vấn đề như mức dầu thấp hoặc dầu bị bẩn/cháy. Điều này sẽ cho phép bạn khắc phục những dấu hiệu cảnh báo sớm này trước khi chúng gây ra các vấn đề nghiêm trọng về hộp số, có thể làm hỏng hoặc phá hủy hộp số.
Ngoài việc kiểm tra mức và chất lượng chất lỏng bằng que thăm dầu, hãy nhớ thỉnh thoảng kiểm tra gầm xe xem có vết bẩn nào trên đường lái xe hoặc chảo hộp số không để đảm bảo chất lỏng không bị rò rỉ.
Thay dầu hộp số định kỳ
Dầu hộp số của xe bạn nên được thay sau mỗi 40.000 đến 60.000 km. Bạn có thể tự thay hoặc nhờ thợ sửa hộp số xả sạch dầu hộp số từ xe.
Nếu bạn lái xe trong điều kiện thời tiết nóng, nhiều xe cộ dừng đỗ hoặc chở hàng nặng, bạn nên thay dầu thường xuyên hơn mức khuyến nghị – ví dụ như sau mỗi 15.000 đến 20.000 km. Bằng cách đó, hộp số của bạn luôn duy trì độ nhớt hoạt động hiệu quả và khả năng làm mát tốt hơn.
Kiểm tra và vệ sinh bộ tản nhiệt
Bộ tản nhiệt của xe có chức năng làm mát dầu hộp số, vì vậy hãy đảm bảo thay chất làm mát bên trong bộ tản nhiệt khoảng 2 năm một lần. Nếu bạn phải kéo hoặc chở hàng nặng thì bạn nên kiểm tra và thay thế chất làm mát thường xuyên hơn khuyến nghị.
9. Kết luận
Hộp số tự động có chi phí sửa chữa rất cao nếu bị hư hỏng do quá nhiệt. Việc hiểu rõ nguyên lý sinh nhiệt, bảo dưỡng đúng cách và theo dõi các dấu hiệu cảnh báo sẽ giúp:
- Tăng tuổi thọ hộp số.
- Giảm rủi ro mất an toàn khi vận hành.
- Tiết kiệm chi phí sửa chữa lớn.
Trên đây là các thông tin về hộp số tự động bị quá nhiệt – dấu hiệu, nguyên nhân và cách khắc phục mà trung tâm VATC gửi đến bạn. Hy vọng bạn đã có thêm cho mình kiến thức hay trong ngày.
Nếu bạn có đang đam mê hoặc muốn tìm hiểu về các khóa học trong ngành ô tô thì liên hệ ngay với trung tâm VATC theo thông tin dưới đây để được tư vấn chi tiết nhất nhé!
Trung Tâm Huấn Luyện Kỹ Thuật Ô Tô Việt Nam – VATC
- Địa chỉ: Số 4-6, Đường số 4, Phường Hiệp Bình Phước, Thành Phố Thủ Đức, Thành phố Hồ Chí Minh
- Điện thoại: 0945711717
- Email: info@oto.edu.vn
Xem thêm:
Hoặc để lại thông tin qua form dưới đây, bộ phận tuyển sinh tại VATC sẽ liên hệ để tư vấn miễn phí cho bạn!
