Động cơ điện là một phần không thể thiếu trong cuộc sống hiện đại, từ các thiết bị gia dụng đến các máy móc công nghiệp. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu rõ về nguyên nhân và cách xử lý khi động cơ điện bị cháy. Bài viết này sẽ cung cấp cho bạn những thông tin cần thiết về vấn đề này.
1. Các lý do khiến động cơ điện bị cháy
1.1 Quá tải kéo dài
Khi động cơ điện liên tục phải hoạt động vượt quá công suất thiết kế trong thời gian dài, dòng điện chạy qua các cuộn dây sẽ tăng cao, sinh ra lượng nhiệt lớn không thể tản hết.
Nhiệt độ tăng cao này không chỉ làm giảm tuổi thọ cách điện của động cơ mà còn gây ra hiện tượng lão hóa nhanh chóng, làm giảm khả năng chịu nhiệt và dẫn đến hiện tượng chập cháy nguy hiểm.
Ngoài ra, quá tải kéo dài còn làm tăng ma sát giữa các bộ phận chuyển động, góp phần làm tăng nhiệt độ và nguy cơ cháy.
1.2 Quá dòng đột biến
Sự cố quá dòng, do điện áp không ổn định, ngắn mạch hoặc các vấn đề khác trong hệ thống điện, có thể tạo ra dòng điện cực lớn trong thời gian ngắn.
Dòng điện này vượt xa khả năng chịu đựng của dây dẫn, khiến chúng nóng lên nhanh chóng và có thể gây cháy. Hơn nữa, quá dòng đột biến còn có thể gây ra lực điện từ quá mức, làm biến dạng hoặc hư hỏng các bộ phận bên trong động cơ, làm tăng nguy cơ cháy nổ.
1.3 Mất pha
Đối với động cơ điện ba pha, việc mất một pha điện sẽ làm mất cân bằng trong hệ thống, khiến dòng điện trong hai pha còn lại tăng cao bất thường.
Động cơ sẽ cố gắng hoạt động nhưng không thể đạt được tốc độ và momen xoắn yêu cầu, dẫn đến rung lắc mạnh, sinh nhiệt quá mức và cuối cùng là cháy.
Ngoài ra, mất pha còn gây ra hiện tượng quá nhiệt cục bộ trong các cuộn dây, làm tăng nguy cơ hư hỏng cách điện và chập cháy.
1.4 Môi trường làm việc khắc nghiệt
Động cơ điện thường được thiết kế để hoạt động trong điều kiện môi trường nhất định. Tuy nhiên, nếu phải làm việc trong môi trường khắc nghiệt như nhiệt độ cao, độ ẩm lớn, bụi bẩn hoặc tiếp xúc với các chất ăn mòn, động cơ sẽ nhanh chóng bị xuống cấp. Các bộ phận cách điện, vòng bi và các chi tiết khác có thể bị hư hỏng, tăng ma sát và nhiệt độ, tạo điều kiện cho cháy nổ xảy ra.
Ví dụ, bụi bẩn tích tụ có thể cản trở quá trình tản nhiệt, trong khi độ ẩm cao có thể làm giảm khả năng cách điện, dẫn đến hiện tượng đánh lửa và cháy.
1.5 Lỗi lắp đặt và bảo dưỡng
Lắp đặt động cơ không đúng kỹ thuật, sử dụng dây dẫn không đủ tiết diện, tiếp xúc kém giữa các đầu nối, hoặc không bảo dưỡng định kỳ cũng là những nguyên nhân tiềm ẩn gây cháy.
Các lỗi này có thể làm tăng điện trở, giảm hiệu suất làm mát và tạo ra các điểm nóng cục bộ, từ đó dẫn đến nguy cơ cháy nổ. Ví dụ, việc sử dụng dây dẫn không đủ tiết diện sẽ làm tăng mật độ dòng điện, gây quá nhiệt và làm hư hỏng cách điện. Bảo dưỡng không đúng cách cũng có thể dẫn đến tích tụ bụi bẩn, thiếu dầu bôi trơn, làm tăng ma sát và nhiệt độ, tạo điều kiện cho cháy nổ xảy ra.
Xem thêm: Động cơ ô tô điện và các loại động cơ điện phổ biến nhất hiện nay
2. Các mục cần kiểm tra khi động cơ điện bị cháy
- Kiểm tra tiếp điểm: Nếu phát hiện một trong ba tiếp điểm chính bị cháy và không dẫn điện, trong khi hai tiếp điểm còn lại dính chặt vào nhau, có thể kết luận động cơ cháy do khởi động từ. Điều này thường xảy ra khi khởi động từ đã sử dụng quá lâu hoặc bị hỏng.
- Kiểm tra bộ cắt điện tự động: Nếu ba tiếp điểm đều hoạt động tốt, hãy kiểm tra xem bộ cắt điện tự động có được điều chỉnh cho tải quá dòng hay không. Nếu có, nguyên nhân cháy động cơ thường là do quá tải hoặc ma sát cơ khí khiến động cơ khó khởi động, dẫn đến việc bộ cắt điện tự động tự động điều chỉnh cắt ở cường độ cao.
- Kiểm tra cháy do mất pha hoặc quá tải: Đối với động cơ điện ba pha, nếu một số cuộn dây đồng thuộc một pha không bị cháy xém đen như các cuộn còn lại, có thể kết luận động cơ cháy do mất pha.
- Kiểm tra stato và bạc đạn: Nếu trên stato có vết xước bóng do roto quay chạm vào, có thể bạc đạn đã bị mòn hoặc hư hỏng.
- Kiểm tra chỗ nổ dây và nám đen: Nếu động cơ có chỗ bị nổ dây và nám đen xung quanh, lỗi thường gặp là do hơi nước lọt vào gây phóng điện tại một điểm, dẫn đến cháy động cơ.
- Kiểm tra đầu nối điện: Nếu phát hiện một bulong bị lỏng ở đầu nối điện vào động cơ, có thể nguyên nhân cháy là do mất cường độ một pha.
Bài viết trên đây của trung tâm VATC đã giúp bạn trả lời câu hỏi: Động cơ điện có thể bị cháy khi nào? Nguyên nhân và các cách kiểm tra khi động cơ điện bị cháy ra sao. Hy vọng bạn đã có được thêm những kiến thức hay cho mình.
Đừng quên theo dõi trang web của VATC để luôn cập nhật những kiến thức – tài liệu ô tô mới và hay nhất nhé!
Tham khảo ngay: Các khóa học ô tô chất lượng nhất hiện nay
Trung Tâm Huấn Luyện Kỹ Thuật Ô Tô Việt Nam – VATC
- Địa chỉ: Số 4-6, Đường số 4, Phường Hiệp Bình Phước, Thành Phố Thủ Đức, Thành phố Hồ Chí Minh
- Điện thoại: 0945711717
- Email: info@oto.edu.vn
