Hệ thống điều hòa ô tô: Nguyên lý và những điều cơ bản nhất cần nhớ kỹ
Hệ thống điều hòa ô tô có nhiệm vụ điều hòa, làm mát và giảm độ ẩm trong khoang động cơ, giúp kéo dài thời gian sử dụng cho các động cơ khi hoạt động. Đa phần các dòng xe ô tô hiện nay sử dụng loại điều hòa 2 chiều. Và qua bài viết sau đây, trung tâm VATC sẽ giúp bạn biết được tổng thể về hệ thống điều hòa ô tô bao gồm: nguyên lý hoạt động, cấu tạo chi tiết, phân loại hệ thống điều hòa trên xe ô tô.
1. Nguyên lý hoạt động của hệ thống điều hòa ô tô
Điều hòa ô tô có nguyên lý hoạt động như sau:
- Máy nén (lốc lạnh) được lai dẫn động với động cơ thông qua dây curoa, hút chất làm lạnh ở thể khí từ bình chứa gas rồi nén lại ở áp suất cao.
- Nhiệt độ chất làm lạnh khi bị nén sẽ tăng lên rồi được đẩy sang giàn nóng (nằm ở vị trí phía đầu xe, gần lưới tản nhiệt, có quạt riêng).
- Còn ở giàn nóng, do được tản nhiệt trong một áp suất cao làm cho chất làm lạnh chuyển thành thể lỏng và chuyển sang van giãn nở (van tiết lưu).
- Tại van tiết lưu, chất làm lạnh hóa hơi do áp suất giảm đột ngột và chuyển tới giàn lạnh. Ở đây, chúng trao đổi nhiệt với môi trường xung quanh và làm cho nhiệt độ giảm xuống. Và hơi lạnh này sẽ được quạt gió thổi vào ca-bin. Gió thổi ra từ giàn lạnh có thể là gió ngoài, gió trong ca-bin hoặc cả hai.
Ban đầu, môi chất được sử dụng là freon hoạt động tốt, nhưng khi các nhà khoa học phát hiện ra freon (R-12) có hại cho tầng ô zôn của Trái Đất thì nó đã bị loại bỏ và thay thế cho freon bằng môi chất lạnh R-134a, tuy ít hiệu quả hơn nhưng không làm hại cho môi trường.
Xem thêm: Hệ thống làm mát trên ô tô
2. Cấu tạo chi tiết của hệ thống điều hòa ô tô
Máy nén (lốc lạnh)
Máy nén của hệ thống điều hòa ô tô được dẫn động bởi dây đai với động cơ và ly hợp từ. Hoạt động được điều khiển thông qua công tắc A/C, có nghĩa khi bạn nhấn công tắc A/C trên taplo lập tức ly hợp từ sẽ kích hoạt kết nối để quay puly máy nén.
Gas lạnh điều hòa có áp suất và nhiệt độ thấp được hóa hơi thông qua việc lấy nhiệt từ bên trong xe được hút và nén bởi máy nén. Sau đó máy nén bơm môi chất có nhiệt độ và áp suất cao vào giàn nóng làm chúng có thể hóa lỏng dễ dàng.
Giàn nóng điều hòa ô tô
Cấu tạo của giàn nóng điều hòa ô tô bao gồm các ống nhỏ và cánh tản nhiệt bằng nhôm. Chúng được lắp ngay phía trước của két nước làm mát điều hoà ô tô. Khi ô tô hoạt động, không khí sẽ đi qua giàn nóng để làm mát, kèm theo đó là một quạt làm mát để làm giảm nhiệt độ của môi chất lạnh.
Giàn nóng điều hòa ô tô có nhiệm vụ chuyển đổi môi chất lạnh từ dạng hơi thành môi chất lạnh có dạng lỏng ở nhiệt độ và áp suất cao.
Xem thêm: Nguyên nhân khiến điều hòa ô tô không lạnh và cách khắc phục
Giàn lạnh điều hòa ô tô
Có cấu tạo gần giống với dàn nóng điều hòa ô tô nhưng dàn lạnh được thiết kế nhỏ hơn. Giàn lạnh có nhiệm vụ làm bay hơi môi chất lạnh dưới dạng hơi sương ở nhiệt độ và áp suất thấp thông qua van tiết lưu. Lúc này, môi chất được giảm nhiệt độ đột ngột sẽ tỏa hơi lạnh ra môi trường.
Van tiết lưu trên hệ thống điều hòa
Van tiết lưu trên hệ thống điều hòa ô tô có 2 nhiệm vụ chính:
- Thứ nhất, sau khi môi chất lạnh ở dạng lỏng với nhiệt độ và áp suất cao đi qua giàn nóng, chúng sẽ được phun qua các lỗ nhỏ trong van tiết lưu. Làm cho môi chất lạnh sau khi qua van tiết lưu sẽ có nhiệt độ thấp và áp suất thấp.
- Thứ hai, lượng môi chất lạnh được phun vào giàn lạnh sẽ được van tiết lưu sẽ điều chỉnh, tùy thuộc vào nhiệt độ trong xe.
Quạt lồng sóc điều hòa
Đưa hơi lạnh từ dàn lạnh vào bên trong cabin xe là nhiệm vụ của quạt lồng sóc. Tùy theo cách thiết kế và vị trí khe gió của mỗi kiểu xe ô tô mà quạt lồng sóc này sẽ được hãng xe bố trí với số lượng khác nhau.
Bộ lọc khô hệ thống điều hòa ô tô
Là bộ hút ẩm, nó có tác dụng loại bỏ hơi nước trong môi chất, phòng ngừa tình trạng nước làm mát điều hòa ô tô bị đóng băng thành tinh thể dễ làm cho hệ thống bị phá hủy.
Ngoài ra, bộ lọc khô này còn có một nhiệm vụ lọc khác là giúp giữ các chất ô nhiễm trong hoạt động của môi chất và hệ thống.
3. Phân loại hệ thống điều hòa được sử dụng trên ô tô
Hệ thống điều hòa không khí trên ô tô được phân loại theo vị trí lắp đặt và theo phương thức điều khiển.
3.1. Phân loại theo vị trí lắp đặt
Kiểu giàn lạnh đặt phía trước
Được gắn sau bảng đồng hồ. Không khí tuần hoàn bên trong hoặc gió từ bên ngoài sẽ được quạt giàn lạnh thổi qua giàn lạnh rồi đẩy vào trong khoang xe. Đây là kiểu giàn lạnh được sử dụng phổ biến trên các xe ô tô 4 chỗ và xe tải.
Kiểu giàn lạnh đặt phía trước và sau xe
Được đặt trong khoang hành lý, là kiểu giàn lạnh đặt phía trước kết hợp với giàn lạnh phía sau. Không khí thổi ra từ phía trước hoặc từ phía sau, cho năng suất lạnh cao hơn và nhiệt độ được phân bổ đồng đều ở mọi nơi trên ô tô. Loại này được sử dụng phổ biến trên xe ô tô 7 chỗ.
Kiểu kép treo trần
Là kiểu giàn lạnh đặt phía trước kết hợp với giàn lạnh treo trên trần xe, giúp cho việc điều hòa không khí được đồng đều và hiệu quả hơn.
3.2. Phân loại theo phương pháp điều khiển
Phương pháp điều khiển bằng tay
Cho phép điều khiển bằng hình thức sử dụng tay tác động vào công tắc hay cần gạt để điều chỉnh nhiệt độ trong xe.
Phương pháp điều khiển tự động
Cho phép tự động điều khiển nhiệt độ theo ý muốn thông qua tín hiệu từ các cảm biến gửi tới ECU – bộ điều khiển điều hòa (ECU A/C).
4. Những lưu ý khi sử dụng hệ thống điều hòa ô tô
Không bật điều hòa ngay sau khi khởi động xe
Nhiều người có thói quen bật điều hòa ngay sau khi khởi động xe. Tuy nhiên, đây là cách sử dụng sai lầm vì khi mới khởi động, động cơ xe đang hoạt động ở chế độ tải thấp, không đủ cung cấp năng lượng cho hệ thống điều hòa ô tô hoạt động hiệu quả.
Việc bật điều hòa quá sớm có thể dẫn đến tình trạng thiếu ga, làm hỏng máy nén và các bộ phận khác trong hệ thống. Do đó, bạn nên khởi động xe ít nhất 1 phút trước khi bật điều hòa.
Sử dụng chế độ lấy gió ngoài
Khi mới khởi động xe, nên sử dụng chế độ lấy gió ngoài để nhanh chóng làm mát khoang xe. Sau khi nhiệt độ trong xe đã giảm xuống, bạn có thể chuyển sang chế độ lấy gió trong hoặc kết hợp cả hai chế độ để tiết kiệm nhiên liệu và tăng độ bền của hệ thống điều hòa ô tô.
Không nên để nhiệt độ quá thấp
Nhiệt độ quá thấp có thể khiến bạn cảm thấy khó chịu và ảnh hưởng đến sức khỏe. Việc để nhiệt độ quá thấp cũng khiến hệ thống điều hòa phải hoạt động liên tục, dẫn đến hao nhiên liệu và làm giảm tuổi thọ của các bộ phận. Vì thế, bạn nên cài đặt nhiệt độ điều hòa ở mức vừa phải, khoảng 24 – 26 độ C.
Vệ sinh và bảo dưỡng định kỳ
Hệ thống điều hòa ô tô cần được vệ sinh và bảo dưỡng định kỳ để đảm bảo hoạt động hiệu quả và tiết kiệm nhiên liệu. Bạn nên vệ sinh lọc gió điều hòa 6 tháng một lần hoặc 10.000 km một lần cũng như nạp gas điều hòa mỗi năm một lần.
Tóm lại, khi sửa chữa hệ thống điều hòa ô tô, bạn cần phải đọc kỹ những tài liệu hướng dẫn bảo dưỡng và sửa chữa liên quan trên từng dòng xe mà bạn xử lý để có được những phương pháp sửa chữa chính xác nhất. VATC chúc bạn thành công!
Hoặc bạn cần nâng cao tay nghề sửa chữa trong chuyên môn này, vậy thì đừng bỏ qua:
Khóa học Kỹ thuật bắt bệnh và sửa chữa Hệ thống điều hòa không khí trên ô tô
Trung Tâm Huấn Luyện Kỹ Thuật Ô Tô Việt Nam – VATC
- Địa chỉ: Số 4-6, Đường số 4, Phường Hiệp Bình Phước, Thành Phố Thủ Đức, Thành phố Hồ Chí Minh
- Điện thoại: 0945711717
- Email: info@oto.edu.vn
